Deze week een column geschreven voor de OrganisatieActivist. De bekende (links van het midden) politieke site Joop.nl heeft hem in de donderdag van de Summer Coure 2011 overgenomen: in 24 uur meer dan 1.000 lezers. Ongelooflijk en ook een kleine 40 reacties. Het zijn, denk ik, vooral de reacties die de stand van zaken in ons land en in de 2e Kamer goed weergeven. Kennelijk is Rijnlands links. De bekendste Rijnlander van dit moment Yves Leterme zei op werkbezoek in Nederland in november 2008 (midden in de hyptheekcrisis) het erg helder: ‘Het Rijnland Model pleit niet voor een overheid met almachtambities, het zet evenmin de overheid buitenspel maar in dienst van de samenleving: dat wil zeggen in dienst van de economische groei, van de sociale rechtvaardigheid en van het duurzaam beheer van de aarde’. Perfect!
Onderstaand de column op www.organisatieactivist.nl en Joop.nl
Verdeel en heers
Alles wat deze gedoogregering doet kun je onder drie noemers samenvatten
Op één of andere manier zijn we in ‘ons’ land behoorlijk de weg kwijt geraakt. Daar zijn links en rechts het over eens. Het onbehagen groeit en Maxime Verhagen zou kunnen zeggen: ‘de zorgen van de mensen zijn terecht’. De voorbeelden vliegen de afgelopen weken over de Haagse toonbank in een tempo dat we nog nauwelijks de tijd hebben om te reageren. We zijn verdoofd door de vele klappen die we als samenleving krijgen, langzaam maar zeker bloeden we dood te faveure van een ritueel. Over welk ritueel hebben we het? (Noot: een ritueel is een serie handelingen die gezien worden als een gebruik en bepaald zijn door achtergrond en cultuur).
Het is u natuurlijk al op gevallen dat we het hebben over zogenaamde Neoliberale rituelen, die we tot voor kort alleen kenden van de Amerikaanse zender FOX-TV. De Leitkultur daarvan is makkelijk te overzien: (1) we willen geen overheidsbemoeienis, (2) we willen geen belasting betalen (Haagse zakkenvullers) en (3) als er al een overheid is moeten ze vooral dieven oppakken en heel zwaar straffen.
Is dat alles? Ja! Alles wat de gedoogregering doet kun je onder deze drie noemers samenvatten: meer over laten aan de vrije markt, belastingen verlagen en dieven zwaar straffen. Die drie dingen worden echter zo verpakt dat we ze niet meer als zodanig herkennen: marktwerking heet dan ‘een samenleving moet zichzelf helpen, ieder mens heeft daarbij een taak en een persoonlijke verantwoordelijkheid’, minder belasting betalen noemen we ‘een kwaliteitsimpuls aan de samenleving’ en strenger straffen ‘het stapelen’ van straffen. VVD en PVV delen de lakens uit en dragen steeds nieuwe ideeën aan (‘van de PGB wordt misbruik gemaakt: dat zijn zelfs de drie Neoliberale vliegen in één klap) en het CDA laat zich misbruiken als een stel koorknapen: de katholieke tak vanzelfsprekend met de pik voorop en de andere CDA-tak laat zich afslachten en al biddend voor de leeuwen gooien.
Waar zit de adder onder het gras? De clou van Neoliberalisme werd ooit door Koot & Bie briljant verwoord met de pay-off: ‘Samen voor ons eigen’. We willen best dingen samen doen als ik er zelf beter van kan worden (What’s in it for me?). Roofdieren (the have’s) pakken nu eenmaal liever prooidieren (the have not’s). Een kudde, een volk, val je niet zomaar aan, je pakt de zwakste uit het geheel: bibliotheken, de orkesten waaronder een paar regionale, kunstenaars die maar eens moeten werken voor de kost, publieke zenders die belastinggeld kosten, mensen met een handicap, het handjevol moslims in Nederland met burka’s, een paar honderd dieren dat wekelijks ritueel wordt geslacht, ontwikkelingshulp elders en ook een makkie: het speciaal onderwijs. En over die punten maken politici en media zoveel herrie dat je verdoofd (doof) wordt voor wat er werkelijk speelt. Je ziet het wel, maar je hebt het besef niet door de lokale verdoving wat er precies aan de hand is: het dringt niet tot je door. En als die kleinere verzwakte kuddes nu één voor één op het gras van het Malieveld komen grazen kunnen de dames en heren politici ze wel aan zonder extra politie inzet. (ja, verdeel en heers).
En ondertussen renoveren de Neoliberalen Nederland: verkopen staatsbedrijven aan rijke buitenlandse multinationals, privatiseren om vervolgens via de achterdeur staatssubsidies te regelen, steunen failliete banken omdat het systeembanken zouden zijn, fuseren scholen tot megastallen, privatiseren de zorg zodat machtsconcentraties via zorgverzekeraars plaats kunnen vinden, organiseren aanbestedingen zodat alleen grote organisaties nog de kans krijgen, verkleinen universiteiten zodat alleen de elite er nog kan studeren en centraliseren de politie zodat ze er nog meer grip op hebben, etc. etc.
Nu is het zomerreces met een sowieso gedrogeerde Tour. Maar daarna gaan ze gewoon weer door met hernieuwde energie en maken ons blij met een paar toegeworpen dode mussen: een tijdelijk belastingvoordeeltje bij de koop op een woning die we toch al niet meer kunnen betalen, 130 kilometer op de Afsluitdijk waar je toch al zelden komt, de luxebelasting op auto’s vervangen door een milieubelasting zodat Porsches goedkoper worden en Clio’s duurder, gratis schoolboeken op scholen waar ze verder geen kwaliteit meer kunnen bieden, 10% van de PGB’s blijft toch in stand en het Venlo’s Symfonie Orkest mag blijven als het fuseert. Dat noemen we tegenwoordig ‘Halbe maatregelen’.
Verdoofd ritueel slachten? Het is het ergste wat je kan overkomen. De beul poetst zijn geweten schoon: ‘Ach, ze merken het immers toch niet’. En nu kunnen de Neoliberalen tenminste blijven doen wat ze altijd al deden: elkaar zien als prooidieren en leven als Buffalo Bill.
Voorbeeldje: in Alphen aan den Rijn wordt het schoolzwemmen afgeschaft met als argumentatie: ‘Is eigen verantwoordelijkheid van de ouders’. Dat de kinderen verzuipen als ouders die verantwoordelijkheid niet oppakken is dan jammer. Maar ondertussen wel minder overheid, minder belasting (OZB). Begin juni het volgende bericht in de krant: De Nederlandse Reddingsbrigade maakt bekend dat steeds meer kinderen niet goed zwemmen. Zij doen te weinig zwemervaring op doordat (1) zwembaden hun deuren sluiten en (2) steeds meer scholen schoolzwemmen afschaffen. Op 10 juni startte de Nederlandse Reddingsbrigade een actie: ‘Red het Schoolzwemmen’. Neoliberale conclusie: schoolzwemmen en collectieve zwembaden zijn linkse hobby’s, maar we hebben een kwaliteitsimpuls gegeven aan de samenleving. Vrijwilligers gaan nu oppakken wat eerst de overheid deed. Straks moeten we met vrijwilligers weer een gemeentelijk zwembad openen.