Rijnlands model in uitvoering
Het huidige systeem in de zorg, moet op de schop. Onze huidige wijze van organiseren brengt immers niet het beste in mensen naar boven. Maar wat moet daar dan voor in de plaats komen? Laat ik maar direct met de deur in huis vallen: precies weet ik dat ook niet. Sterker nog. Ik wil en kan het niet weten. Het is juist nodig dat we dat samen verkennen en vormgeven. ‘Samen’ is voor mij dan ook het sleutelwoord voor het nieuwe systeem. Neem je dat serieus dan werk je ook samen aan dat nieuwe denken.
Productiesysteem
Met dat sleutelwoord ontstaat al direct een essentieel onderscheid ten op zichte van het huidige systeem. Dat is een productiesysteem, gebaseerd is op het Angelsaksisch denken. De wortels liggen in de Verenigde Staten. De overtuiging is, dat je de beste uitkomsten krijgt, wanneer je mensen aanspreekt op hun eigen verantwoordelijkheid. In onderlinge concurrentie ontstaat vanzelf een ‘survival of the fittist’ die uiteindelijk voor de maatschappij als geheel het beste is. Concurrentie, marktwerking, productie, kengetallen en controle zijn de trefwoorden, die je daarvan terug ziet in ons huidige systeem in de zorg. Het levert veel goeds, maar de averechtse effecten zijn tegelijkertijd ook heel groot. Ik heb er eerder over geschreven.
Partnerschap
Het alternatief is dus gebaseerd op ‘samen’. Partnerschap, ketensamenwerking, vakmanschap, monitoren en vertrouwen zijn dan de steekwoorden. Het zijn kernbegrippen die thuis horen in het Rijnlands denken. Het is diepgeworteld in Europa. Je ziet het terug bij de Romeinen, die ruimte gaven aan lokale commandanten om – ver van huis, stroomafwaarts langs de Rijn – besluiten te nemen. Of veel recenter in het poldermodel in ons land. Boeren hebben graag het water voldoende hoog, inwoners hebben liefst droge kelders. Die verschillende belangen krijgen een plek in de Waterschappen die de hoogte van het water beheren rekening houdend met de verschillende belangen.
Anders kijken
Het vraagt van alle betrokkenen om op een andere manier naar elkaar te kijken. Het is niet meer ‘ieder-voor-zich’, maar ‘samen’. Het is een verplaatsing van het strijdende naar het verbindende leiderschapsdomein. In de zorg is dat een aardverschuiving. Het productiesysteem heeft de ideale voorwaarden gecreëerd voor een manier van werken, die de gerichtheid op ieders directe eigen belang stimuleert. Willen we naar en andere manier van werken, dan hebben we dus andere randvoorwaarden en sturingsmiddelen nodig. Maar dat is niet genoeg. We zullen ook onze eigen waarden, aannames, verwachtingen en overtuigingen (wavo’s) grondig moeten herzien. Verandering begint immers bij onszelf.
Zuid Limburg
In Zuid Limburg praten we als collega’s hierover in een partnerschap dat we hebben gevormd. Een eerste verkenning hebben we gedaan. Het leidt tot de volgende set van ‘wavo’s’:
- We hebben een passie voor mensen.
- We brengen onze professionals in positie.
- We vertrouwen en zijn te vertrouwen.
- We zijn aanspreekbaar en spreken aan.
- We zorgen dat mensen steun krijgen en geven.
- We zijn uitnodigend en zoeken actief verbinding.
- We gaan op zoek naar ieders kracht.
- We zetten de mogelijkheden van mensen in.
- We zijn partners.
- We bouwen samen.
- We werken organisch.
- We leren en groeien.
- We geven en ontvangen.
- We zoeken integraliteit op.
- We gaan actief op zoek naar synergie en efficiency.
- We slechten hindernissen met een glimlach.
- We zijn open en transparant.
- We monitoren, rapporteren en zorgen voor bijstelling van plannen van aanpak in overleg met betrokken partners.
- We bouwen onze wijze van organiseren van onderop op.
Wordt vervolgd… Van denken naar doen gaat immers met vallen en opstaan, zo is mijn ervaring…
Frans Wilms is bestuurder bij Radar, een organisatie die mensen met een (verstandelijke) beperking ondersteunt in Parkstad, Maastricht en Heuvelland