Een pragmatische, praktische besluitvormingsmethode en techniek, ontwikkeld door Greg en Myrna Lewis in Zuid Afrika. Dat is Deep Democracy. De basis hiervan is gelegd in de Process Oriented Psychology van Arnold Mindell, die in 1988 voor het eerst de term Deep Democracy heeft gebruikt.
Deze methode kenmerkt zich door een vijf stappenproces. Een proces dat groepsleden helpt om betere en effectievere besluiten te nemen en de eigen groepsdynamiek beter te begrijpen. Groepsleden leren aanvoelen en bepalen wanneer niet-uitgesproken zienswijzen en gevoelens de besluitvorming belemmeren en ook hoe zij deze vaak onbewuste issues zelfstandig kunnen oplossen, zonder externe hulp. Het belangrijkste voordeel voor groepsleden is toegenomen zelfbewustzijn en eigenaarschap van de groepsdynamiek.
De wijsheid van de minderheid
Meestal werken wij vanuit de gedachte van meerderheidsbesluiten in gezinnen, onderwijs, organisaties, politiek en samenleving. Deze benadering biedt veel voordelen. Maar het blijft een ‘’winner-takes-all’’ constructie, die ontevreden verliezers oplevert. De mythe van het meerderheidsbesluit oftewel van conventionele democratie is dat degene die tot de minderheid blijkt te behoren, zijn/haar mening, idee of gedachte laat varen en meegaat met de meerderheid.
In het dagelijkse leven blijkt dat wij, wanneer we aan een idee of overtuiging hechten, ons niet zonder meer neerleggen bij ons verlies in de besluitvorming. Want wat gebeurt er in werkelijkheid?
Het minderheidsstandpunt leeft ondergronds en onderhuids voort. Hoe minder ruimte het minderheidsstandpunt krijgt om zich te uiten, hoe meer wegen dit standpunt zoekt en vindt om zich te manifesteren. Langzamerhand zal het niet gewaardeerde standpunt van de minderheid de positie van de meerderheid ondermijnen. Democratie en de daarbij behorende meerderheidsbesluiten kunnen verbeterd worden wanneer de wijsheid van de minderheid wordt geactiveerd en benut. Als manifestatie van de wijsheid van de totale groep, heeft de minderheidstem namelijk intrinsieke waarde.
De Deep Democracy methode voor besluitvorming en conflictoplossing biedt een beproefde aanpak om de minderheidstem en -gevoelens te verhelderen en te integreren in de besluitvorming.
De terrorismelijn
Het ondergronds gedreven standpunt blijft bestaan in het onderbewuste van de groep en manifesteert zich in grapjes, excuses, roddels (wandelgangen), lobbyen, breuk in de communicatie, langzaamaanacties, neerleggen van de werkzaamheden, terugtrekking en vertrek uit de groep. Deze uitingen van ontevredenheid van het niet-gehoorde standpunt kan men zich voorstellen als punten op een virtuele ‘’terrorismelijn’’.
Bewust en onbewust
In een groepssituatie is het ”bewuste” dat deel van de handelingen waarvan iedereen zich bewust is, bijvoorbeeld de voorgestelde agenda. Het ”onbewuste” heeft betrekking op die stemmen en perspectieven die, hoewel aanwezig, toch niet voor iedereen waarneembaar zijn. In de metafoor van de ijsberg is het ”bewuste” datgene boven de waterlijn. Het ”onbewuste” ligt onder de waterlijn. De belemmerende issues die de ‘’terrorismelijn’’ voeden, liggen onder de waterlijn. De kracht van Deep Democracy ligt in het vroeg herkennen van signalen uit de ‘’terrorismelijn’’ onder water èn in de technieken om nog onbewuste issues aan de oppervlakte te krijgen door middel van versterking en uitvergroting.
Vijf stappen
Deep Democracy biedt in vijf stappen een aanpak om alle afwijkende stemmen en perspectieven in het bewuste domein (boven water) te krijgen en mee te nemen in de uiteindelijke besluitvorming.
Deze methode ziet afwijkende standpunten en onplezierige gevoelens als bruikbare signalen van waaruit men kan komen tot expliciet maken en oplossen van conflictissues. Deep Democracy betrekt alle deelnemers in de besluitvorming op intellectueel, emotioneel en intuïtief niveau.
De stappen zijn:
• Oprecht alle standpunten verzamelen en meenemen.
• Een veilige ruimte bieden voor verschillende standpunten.
• Helder krijgen en integreren van de wijsheid van de minderheidstemmen.
• Ontwerpen van een sterk en gedragen besluit dat de hele groep wil uitvoeren.
• Mensen helpen te zeggen wat er gezegd moet worden.
Wat levert Deep Democracy op? De toepassing van Deep Democracy in onder meer Zuid Afrika, Nederland, Israel, Engeland, USA, Denemarken heeft de volgende resultaten opgeleverd: de besluitvorming wordt vergemakkelijkt, conflicten worden verminderd, de minderheid wordt gehoord en betrokken, de effectiviteit en het begrip voor het besluit neemt toe.
Op 24 en 25 augustus heb ik deelgenomen aan een training Deep Democracy bij The Hub Rotterdam, http://rotterdam.the-hub.net. Ik kan ervan getuigen dat Deep Democracy als methode van faciliteren bijzonder krachtig is in zijn eenvoud en impact op de groepsdynamiek. De facilitators van The Hub hebben een methode en technieken aangeboden waarmee wij eigenaarschap van ons besluitvormingsproces diep hebben kunnen ervaren en vormgeven. De toepasbaarheid in besluitvorming en conflictoplossing in alle settings, met uitzondering van openlijke oorlog, is voor ons aangetoond.
Bovenal is ons duidelijk geworden dat het kundig benutten van de wijsheid van allen in een groep (het bewust maken van de onbewuste collectieve wijsheid) de uitvoerbaarheid van genomen besluiten in zeer grote mate vergroot. Ik beveel iedereen deze training van harte aan. Iedereen neemt per slot van rekening deel aan groepen en groepsbesluitvorming.
Deep Democracy is beschreven in het boek ‘’Inside the NO. Five Steps to Decisions That Last’’ van Myrna Lewis. Bezoek: www.deep-democracy.net.